SPOSÓB REALIZACJI FORMY
Faktura to sposób realizacji formy oparty na możliwościach technicznych tkwiących w poszczególnych rodzajach środków wykonawczych, a także sposób skoordynowania elementu melodycznego z harmonicznym .Przyjmuje się też, że formy muzyczne to pewne typowe schematy rozpoznawalne za pomocą czynności analitycznych. Jednak nie należy sztywno trzymać się schematów, lecz traktować je w sposób elastyczny. Trzeba bowiem pamiętać, że utwory muzyczne powstają w wyniku jednorazowych aktów twórczych, co powoduje, że nawet ten sam schemat formalny (np. ABA) każdorazowo realizowany jest w odmienny sposób. W wielu dziełach krzyżują się rozmaite schematy formalne, nadto schematy te w poszczególnych etapach rozwoju muzyki ulegają ciągłym przeobrażeniom. W historii muzyki można prześledzić rodzenie się form, ich rozwój i zamieranie.
GATUNEK MUZYCZNY
Z pojęciem formy muzycznej wiąże się pojęcie gatunku, mające szersze znaczenie. Gatunek muzyczny oznacza klasę utworów muzycznych w zależności od przeznaczenia i charakteru dzieła (np. gatunki muzyki kościelnej, teatralnej, estradowej, tanecznej), od obsady (np. gatunki muzyki orkiestrowej, kameralnej, chóralnej, solowej), rodzaju tekstu (np. liryka wokalna, oratorium, dramat muzyczny), środków choreotechnicznych i teatralnych (np. balet, opera). Gatunki muzyczne mogą się krzyżować. W ramach gatunków muzycznych spotykamy rozmaite formy, w zależności od epoki czy indywidualnego stylu kompozytora (np. symfonia jest formą cykliczną, najczęściej czteroczęściową, i należy do gatunku muzyki orkiestrowej). Prawie każda epoka miała gatunek dominujący; w renesansie był to np. motet, madrygał, w baroku — oratorium, kantata, w klasycyzmie — sonata.
KLASYFIKACJA FORM MUZYCZNYCH
Należy zwrócić uwagę, że gatunki i formy muzyczne niekiedy zachodzą na siebie. Stąd kryteria podziału czasami dublują się. Klasyfikacji form muzycznych można dokonać z różnych punktów widzenia. Ze względu na środki wykonawcze: formy wokalne (z towarzyszeniem lub bez towarzyszenia instrumentalnego, np. pieśń, opera), formy instrumentalne (np. sonata, poemat symfoniczny).Ze względu na fakturę: formy polifoniczne (np. kanon, fuga), formy homofoniczne (np. sonatina, rondo). Ze względu na ilość części: formy jednoczęściowe (np. etiuda, preludium), formy cykliczne (np. suita, sonata, msza). Elementy muzyczne. Biorąc pod uwagę mniejsze cząstki formalne: formy dwuczęściowe (np. poszczególne części suity barokowej, aria dwuczęściowa), formy trzyczęściowe (np. ABA, typowe dla tańców czy liryki instrumentalnej okresu romantyzmu), formy wieloczęściowe o najrozmaitszych schematach.