Kultura

Faktura to sposób realizacji formy oparty na możliwościach technicznych tkwiących w poszczególnych rodzajach środków wykonawczych, a także sposób skoordynowania elementu melodycznego z harmonicznym .Przyjmuje się też, że formy muzyczne to pewne typowe schematy rozpoznawalne za pomocą czynności analitycznych. Jednak nie należy sztywno trzymać się schematów, lecz traktować je w sposób elastyczny. Trzeba bowiem pamiętać, że utwory muzyczne powstają w wyniku jed­norazowych aktów twórczych, co powoduje, że nawet ten sam schemat formalny (np. ABA) każdorazowo realizowany jest w odmienny sposób. W wielu dziełach krzyżują się rozmaite schematy formalne, nadto sche­maty te w poszczególnych etapach rozwoju muzyki ulegają ciągłym prze­obrażeniom. W historii muzyki można prześledzić rodzenie się form, ich rozwój i zamieranie.

Z pojęciem formy muzycznej wiąże się pojęcie gatunku, mające szersze znaczenie. Gatunek muzyczny oznacza klasę utworów muzycznych w zależności od przeznaczenia i charakteru dzieła (np. gatunki mu­zyki kościelnej, teatralnej, estradowej, tanecznej), od obsady (np. gatunki muzyki orkiestrowej, kameralnej, chóralnej, solowej), rodzaju tekstu (np. liryka wokalna, oratorium, dramat muzyczny), środków choreotechnicznych i teatralnych (np. balet, opera). Gatunki muzy­czne mogą się krzyżować. W ramach gatunków muzycznych spoty­kamy rozmaite formy, w zależności od epoki czy indywidualnego stylu kompozytora (np. symfonia jest formą cykliczną, najczęściej czteroczęściową, i należy do gatunku muzyki orkiestrowej). Prawie każda epoka miała gatunek dominujący; w renesansie był to np. motet, madrygał, w baroku — oratorium, kantata, w klasycyzmie — sonata.